प्रदूषणबाट बच्नुस्, फोक्सो जोगाउनुस्

विशेषगरी राजधानी काठमाडौंमा वर्षौँदेखि विकास निर्माणका काम अलपत्र छन्। शहरका ठूलादेखि भित्री बाटोहरू बिग्रेका छन्। एकपटक गाडी गुड्दा मात्रै पनि धुवाँको कुहिरीमण्डल हुन्छ। प्रत्येक वर्ष हजारौँको संख्यामा गाडी थपिँदा शहरका साँघुरा बन्दैछन्। बाटो बन्न वर्षौँ लाग्ने कारण उत्पन्न हुने धुलोको समस्या त छँदैछ,पुराना गाडीहरूले फ्याँक्ने धुवाँ पनि व्यहोर्नुपर्ने अवस्था छ।

सडकको धुलोधुवाँ र कलकारखानाले फ्याँक्ने धुवाँका कारण शहरको वातावरण प्रदूषित भइरहेको छ। त्यसमाथि सडकका छेउछाउ रहेका सबै रुख पनि काटिएको छ। न रुखबिरुवा लगाउन पहल गरिन्छ न त लगाउने ठाउँ नै छ। यस्तो धेरै प्रदूषण फैलिने ठाउँको सडकको मध्यभाग तथा फुटपाथमा लगाइएका स–साना रुखले के धान्थे। यसको प्रत्यक्ष मारमा परेका छौँ, शहरमा बसोबास गर्ने तपाईँ–हामी।

धुलोधुवाँ प्रदूषणबाट प्रत्यक्ष असर पर्ने भनेको श्वासप्रश्वास प्रणालीमा हो। प्रदूषणका कारण श्वासप्रश्वाससम्बन्धी विभिन्न समस्या उत्पन्न हुन्छन्। शहरमा उत्पन्न हुने प्रदूषणको कुरा त छँदैछ, गाउँघरतिर दाउरामा खाना पकाउँदा उत्पन्न हुने धुवाँले पनि समस्या निम्त्याउँछ। धूमपान गर्नु र गर्नेको नजिक बस्नु पनि झन् धेरै घातक हो श्वासप्रश्वास प्रणलीका लागि।

क्रोनिक अब्सट्रक्टिभ पल्मोनरी डिजिज (सीओपीडी) फोक्सो सम्बन्धी रोग हो। यो समस्या विशेषगरी ‘स्मोकरहरू’मा देखिन्छ। यस्तै धुवाँधुलोमा रहेर काम गर्ने मजदुर, ट्राफिक प्रहरी र दाउरामा खाना पकाउनेहरूमा यो समस्या आउँछ। प्रदूषणका कारण श्वास फेर्ने नलीमा धुवाँधुलोका कण जम्छ। फलस्वरूप श्वासनली साँघुरो भएर श्वास फेर्न कठिनाइ हुन्छ।

धुलोधुवाँको प्रदूषणले सबैलाई असर गर्छ। त्यसमा पनि विशेषगरी बालबालिका र वृद्धवृद्धालाई अझ धेरै। इम्युनिटी पावर भएकाहरूमा यी समस्या तत्काल नदेखिए पनि दीर्घकालीन असर पर्न सक्छ। प्रदूषणका कारण क्यान्सरसम्म हुने सम्भावना हुन्छ। धूमपान गर्नेहरू त फोक्सोको क्यान्सरको जोखिममा रहन्छन्।

बच्ने उपाय

फोक्सो मानवशरीरको संवेदनशील अंगमध्ये एक हो। प्रदूषणले श्वासप्रश्वास नली र फोक्सोमाअसर पुर्याउने भएकाले यसबाट जोगिन आफैँ सचेत रहनुपर्छ।

धुवाँधुलोको प्रदूषणबाट बच्न सडक निर्माणको कामलाई तिव्रता दिनुपर्छ। लामो समय चलेका र अत्यधिक धुवाँ फ्याँक्ने सवारीसाधन विस्थापन गर्नुपर्छ। सडक वा भवन निर्माणको काम विशेषगरी राति मात्र गर्ने व्यवस्था गर्नुपर्छ। सवैसाधारणले पनि शहरमा हिँड्दा धुलोधुवाँबाट बच्न गुणस्तरीय मास्क लगाउनुपर्छ।

धूमपान नगर्ने मात्र होइन, गरेको ठाउँमा नै नबस्ने बानी गर्नुपर्छ। दाउरा वा गुइँठाबाट खाना पकाउनेहरूले घरभित्र धुवाँ नगुम्सिनेगरी बाहिर जाने व्यवस्था मिलाउनुपर्छ।